DE LUSITANO - PURO SANGUE LUSITANO

De oudste getuigenissen, over het bestaan van de paarden in Portugal, zijn te vinden in de grotten van Escoural in de Alentejo provincie. Ze dateren van 17.000 tot 13.000 voor Christus. Toen al vielen de paarden op door hun gratie en uitstraling. Hun snelheid braeht ze in de Romeinse Hippodromen. De veehtkunst te paard (Gineta), van de toenmalige bewoners van het Iberisch sehiereiland werd beroemd door bet verslaan van de vorst van Carthago. In de zeventiende en achttiende eeuw werden ze koningspaarden aan de Europese hoven, waar de Klassieke Rijscholen ontstonden. Tegenwoordig vloeit er in bijna alle (moderne) paarderassen Iberisch bloed. Met zo'n erfenis is een ras wel fascinerend te noemen.

Portugal en Spanje werden vanaf 7ll na Chr. bezet door de Moren. Toen deze na enkele honderden jaren verdreven werden door de kruisvaarders, begonnen de oorspronkelijke bewoners paarden te fokken met de inheemse rassen, de paarden uit West-Europa en de achtergebleven Berbers. In 1247 werd Portugal een onafhankelijke staat, maar bet zuiden werd samen met Andalucia nog bezet tot 1492. In Portugal concentreerde de fokkerij zich rond de rivier de Taag (Ribatejo), in Spanje rond de Guadalquivir (Andalusië). De rassen hebben de zelfde 'roots' en eeuwenlang werden er paarden uitgewisseld. De oude Latijnse naam voor Portugal was Lusitania. Als we de naam Lusitano omschrijven kunnen we die omvatten als een in "Lusitanië" (Portugal) gefokt Iberisch paard met barokke eigenschappen en uiterlijk.

Dom José richtte in 1748 in Alter do Chäo, Portugal, de stoeterij Alter Real op.Vanafdat moment werden daar (bruine) paarden gefokt om de traditie van de Klassieke Rijkunst te behouden. Gegevens over de fokkerij werden toen op papier gezet en blijken tegenwoordig nog altijd een rijke historische bron. Belangrijk voor bet behoud van de oude waardes zijn in Portugal de "Escola Portuguesa de Arte Equestre" en bet stieregevecht (afgeleid van de oude vechtkunst te paard). In Portugal wordt de stier tijdens het gevecht niet gedood, bet gaat om de rijkunst en de moed van de mannen, die de stier met de blote handen aanpakken.

Om ruimer steun te geven aan de nationale fokkerij werd zo'n honderd jaar geleden de Coudelaria Naeional opgericht, een staatsstoeterij onder beseherming van bet Ministerie van landbouw van Portugal. Daarbuiten zijn er veel bekende families, die al generaties lang Lusitano's (en stieren) fokken. In Spanje werd in 1893 de Yeguada Militar in Cordoba opgericht en in 1956 die van Jerez. In 1912 werd daar officieel begonnen met het registreren van de Pura Raza Espaflola paarden, maar de Cartujanos worden al veel langer geregistreerd. De monniken van het Kartuizer klooster even buiten Jerez, weten al sinds de zestiende eeuw, de bloedlijnen in deze speciale tak van de Spaanse fokkerij zuiver te houden. Cartujano's zijn wel gebruikt om andere lijnen een nieuwe impuls te geven, ook in de Lusitano papieren vind je ze terug. Pas in 1967 werden de stamboeken van Portugal en Spanje helemaal gescheiden.

Buiten de fysieke eigenschappen, waarbij ronde lijnen overheersen en bet profiel van de romp en de ledematen in een vierkant past, is bet karakter van de Lusitano zo bijzonder. Eeuwenlang is hier zorg aan besteed. Iemand die voor bet eerst een groots festijn als de jaarmarkt van GoIeg~ meemaakt, kan zijn ogen niet geloven. Honderden hengsten lopen bij elkaar zonder problemen. Geen gebries ofgesteiger, elk paard weet zich te gedragen. Groepsopgroei is een belangrijke factor voor bet gedrag. Een paard met een natuurlijke opgroei heeft zijn plaats in de sociale hiërarchie van de kudde en dit werkt positiefop zijn karaktervorming. De bereidwilligheid orn te leren is een andere opvallende goede eigenschap. Zelden wordt er geprotesteerd. Meestal is bet dan nog door een onduidelijkheid van de africhter.

Fysiek zijn bet grote gemak tot verzamelen en de opvallende elasticiteit bet meest opvallend. De meeste Lusitano's zijn heel gevoelig in de mond en heel alert op de hulpen. De meesten zijn erg comfortabel om te rijden, doorzitten in draf is geen strafmaar een genot, zodat er ontspannen gewerkt kan worden aan alle vormen van de (Klassieke) Rijkunst.

Wie een Lusitano koopt, zet een stap in de Portugese cultuur. Juist daarom is bet zo belangrijk om beslagen ten ijs te gaan en zich goed te oriënteren. De dit jaar opgerichte vereniging Lusitano Vrienden Nederland heeft als doelstellingen informatie te geven over bet ras, advies te geven hoe men te werk kan gaan bij de aankoop en o.a. de Lusitano's in Nederland te registreren. Voorlopig gaan de keuringen samen met de Belgische fokkersvereniging.

BLOEDLIJNEN BIJ DE LUSITANO'S

Binnen het ras Lusitano zijn verschillende types te vinden. Voor een buitenstaanderis hetverschil tussen een P.R.E. (Andalusiër) en Lusitano al niet erg duidelijk (De stamboeken gingen ook pas ruim twintig jaar geleden uit elkaar, maar het land van herkomst, Spanje of Portugal, bepaalt het ras en gebruiksdoel). Toch kan men spreken over verschillende bloedlijnen in de fokkerij van Lusitano's. Belangrijkste lijnen worden gevormd door Veiga en Andrade, een tak apart in de Lusitano-fokkerij is de Alter Real.

Veiga is waarschijnlijk de zuiverste Portugese kant. De raskenmerken zijn vooral in het hoofd terug te vinden. Ze hebben vaak een wat langer hoofd en de convexlijn (bol i.p.v. recht) komt regelmatig terug samen met wat grotere oren. Ze hebben een wat aristocratischere uitdrukking. De manen van de Veiga's zijn over het algemeen steil en niet zo weelderig als de barokke types. Ze zijn zwaarder en hebben een stevig beenwerk met best stevige hoeven. Het lichaam is wat langer en het gangenwerk is vlakker en stuwender. De Veiga's zijn vaak schimmels, als er bruinen zijn dan zijn er ook met een bles mogelijk.

Andrade heeft een wat orientaalsere uitdrukking. In de Andrade papieren zijn vaak Cartujano's uit Spanje terug te vinden. Ze zijn als type wat ronder en korter. Andrades zetten ook gemakkelijker hun neus open tijdens het werk. In deze lijnen zie je vaker krullerigere manen en weelderige staarten. Het beenwerk is fijner te noemen met kleinere hogere hoeven. Het gangenwerk is iets meer verheven en het rondzwaaiende voorbeen komt wat meer voor dan bij de Veiga's. Andrade heeft wat meer kleurschakeringen. Schimmel komt ook daar wel het meeste voor, maar door de invloeden van buiten afzijn en meer kleurvarianten. De bruinen hebben vaak een metaalglans over zich. Veel wit bij een bruin of zwart paard is nooit gewenst en zou zelfs op een 'arabisch' gen kunnen wijzen..

Alter Real is een aparte lijn in de Lusitano wereld. Een Alter is een Lusitano, maar niet iedere Lusitano is een Alter. lets meer dan 250 jaar geleden richtte het Portugese koningshuis een stoeterij op om paarden te fokken die konden dienen voor het hof, met kwaliteiten voor de Hoge School. Ze begonnen met ruim zestig merries die uit Spanje gehaald werden. Deze werden gedekt door Lusitano's in Portugal. Vanafdat moment gaat die tak zijn eigen weg. Soms werden er hengsten van buitenafbijgehaald om vers bloed aan te voeren. De Alter Real is over het algemeen bruin met zo weinig mogelijk aftekening. Als ze als schimmel of bijv. vos geboren worden gaan ze meestal naar de veiling. Elk jaar op 24 april worden de dieren die de Stoeterij zelf niet gebruikt ter veiling aangeboden. Het is dus moeilijk om aan een echt goede Alter te komen... Steeds meer jonge fokkerijen hebben als uitgangspunt am Veiga en Andrade lijnen te combineren. Een belangrijke keuze is nag wel vaak de functionaliteit. De paarden werden oorspronkelijk gefokt voor het stieregevecht. Tegenwoordig wordt rekening gehouden met de modernere dressuursport (in Frankrijk wordt de Lusitano Spartacus getraind door Catherine Durand en Michel Henriquet voor de komende Olympische Spelen) en zelfs het springen. Lusitano's zijn door hun uithoudingsvermogen ook uitermate geschikt voor endurance en de samengestelde wedstrijdsport. Voor aangespannen werk zijn de diverse kampioenen in o.a. België (eenspan, tweespan en wereldkampioen vierspan!) ware reclame.

Wat alle bloedlijnen wel als gezamenlijke factor behoren te hebben is wendbaarheid, elasticiteit en goed karakter. Raskenmerk is ook de stevige hals. Met al zijn kracht moet het paard bereid zijn zich te geven en de ruiter te dienen. De Portugezen omschrijven dit als gedienstigheid. Vroeger waren de Lusitano's niet erg groot maar Portugezen worden tegenwoordig ook steeds langer en daardoor komen bij beide types steeds meer grotere paarden voor. Toch blijft het ijzersterke beenwerk behouden. Droge benen en sterke hoeven zijn een kostbaar bezit tegenwoordig. Als daar ook nog een super karakter en vijfsterren comfort bij komt is de keuze waarschijnlijk niet moeilijk meer...

Bron: Dag van het barokke paard
Tekst: Gemma van Dijk.

Deze informatie word u aangeboden door:

Terug naar boven.